Fransızca nasıl doğdu?
Fransızca yeni bir dil değil, bunu herkes biliyor, peki Fransız dili nasıl doğdu, nasıl evrimler geçirdi ve bugüne geldi?
Bugün dünyada beş kıtada, Fransa, Belçika, Kanada, İsviçre,Belçika, Cezayir, Fas, Tunus ve daha pek çok Afrika ülkesinde konuşulan, diğer ülkelerde de okullarda öğretilen, en az 275 milyon kişinin anadili olarak kullandığı bir dilden bahsediyoruz. Milyonlarca kişi,sadece okullar değil, sayısız Fransızca kursu, Fransızca özel ders eğitimi alarak Fransızca öğreniyor.
Peki Fransızca nasıl doğdu ve dünyaya yayıldı?
Dilbilim teorilerine göre tarih öncesi çağlarda tek bir hint-avrupa dili hakimdi.
Bu dil, halkların sözlü iletişimi ve telaffuz şekilleri ile evrilmeye başladı. Bu dil Fransızcanın da atalarından fakat en yakını değil.
Doğumunun izini sürebileceğimiz en yakın tarih, milattan önce 50 yıllarında gerçekleşen Roma işgali. Günümüz Fransa coğrafyasında o yıllarda Gaule / Galya halkı yaşamaktaydı.
Romalılar ile birlikte dilleri Latince de bölgeyi etkisi altına aldı ve hakim dil haline geldi.
Sonraki yüzyıllarda ne oldu?
5. yüzyılda, les francs / frankların sahneye çıkmasıyla, latince de farklı bir yola saptı. Franklar Latinceyi kendi ağızlarına göre değiştirerek konuşmaya başladılar ve roman dili denilen yeni bir dil doğdu.
8. yüzyılda Charlemagne, Latinceyi okullarda okutulmasını sağladı ve kilisenin resmine dönüştürdü. Eğitimli kişiler latince, halkın geri kalanı ise roman dilini konuşmaya başladılar.
10. yüzyıla gelindiğinde bölgede onlarca farklı yerel roman dili konuşuluyordu. Örneğin “oui” / evet demek için kuzeyde yaşayanlar Oil derken, güneyliler Oc diyorlardı.
Tek bir dile doğru:
Zamanla Paris çevresinde konuşulan, adı sonradan français/Fransızcaya dönüşecek dil francien yayılmaya başladı.
Kral 1. François, tüm halkın anlaması amacıyla 1539’da yasaların Fransızca yazılmasına karar verdi.
1634’te, Académie Française kuruldu ve Fransız dilinin standartlarını belirledi.
1789 Fransız devriminden sonra, eğitim ve tüm kamusal alanda kullanılan tek resmi dil haline geldi.
Ancien français/ eski Fransızcadan bugünkü haline gelene kadar çok evrildi ve değişti.
Coğrafi keşifler ve sömürgeleşmenin etkisiyle Fransızca tüm Avrupa dilleri arasında en çok öne çıkan ve dünyaya yayılan dil oldu. Fransız uygarlığının kültür ve sanat eserleri, özellikle de zengin edebiyatı ile dünya literatürünün hatırı sayılır bir kısmını oluşturmaya başladı, hatta diplomasi diline dönüştü.
Günümüzde, beş kıtada konuşulan ve tüm dünyada en çok konuşulan beşinci dil ve Fransa kültürel uygarlığını dünyaya yaymaya devam ediyor.
Milyonlarca kişinin konuştuğu, öğrendiği Fransızcanın 2000’den fazla yıllık öyküsünün kısacık hali böyle, Fransızca özel derslerimizde mutlaka değiniyoruz bu dilin doğuş hikayesine.
Fransızcanın doğuş hikayesini Fransızca seyretmek isteyenler animasyona tıklayabilirler.